Trong nuôi tôm, tôm giống chính là nền móng quyết định đến năng suất, hiệu quả và lợi nhuận của cả vụ nuôi. Một đàn tôm khỏe mạnh, sạch bệnh, thích nghi tốt với môi trường sẽ giúp người nuôi yên tâm, giảm rủi ro và tiết kiệm đáng kể chi phí phòng trị. Tuy nhiên, thực tế hiện nay cho thấy không ít hộ nuôi vẫn chọn giống theo cảm tính, hoặc tin vào lời quảng cáo của trại giống mà bỏ qua các khâu kiểm tra quan trọng. Hậu quả là tôm yếu, mang mầm bệnh, tỉ lệ sống thấp và thất thu nặng nề.
Để giúp bà con có thêm kinh nghiệm trong việc chọn tôm giống, bài viết dưới đây sẽ chia sẻ những tiêu chuẩn quan trọng khi chọn giống, đồng thời chỉ ra các sai lầm phổ biến cần tránh, giúp vụ nuôi đạt hiệu quả cao và bền vững hơn.
Tầm quan trọng của việc chọn tôm giống
Tôm giống tốt là yếu tố đầu tiên và quyết định đến sự thành công của một vụ nuôi. Theo các chuyên gia thủy sản, chất lượng con giống có thể ảnh hưởng đến 50–60% năng suất cuối vụ. Nếu chọn phải tôm kém chất lượng, mang mầm bệnh hoặc sức đề kháng yếu, dù người nuôi có kỹ thuật cao, môi trường ao nuôi được kiểm soát tốt thì hiệu quả vẫn không cao.
Bên cạnh đó, việc chọn tôm giống khỏe giúp bà con giảm chi phí thuốc, hóa chất, hạn chế rủi ro dịch bệnh và tạo nền tảng vững chắc cho quá trình nuôi thương phẩm sau này.
Tiêu chuẩn của tôm giống tốt
Nguồn gốc rõ ràng, đáng tin cậy
Khi mua tôm giống, bà con cần chọn trại sản xuất uy tín, có giấy chứng nhận kiểm dịch, kết quả xét nghiệm PCR âm tính với các bệnh nguy hiểm như đốm trắng, hoại tử gan tụy cấp (EMS), EHP, MBV…
Trại giống cần có quy trình sản xuất khép kín, hệ thống xử lý nước tốt và đặc biệt là không sử dụng kháng sinh cấm. Việc lựa chọn đúng nguồn giống không chỉ đảm bảo sức khỏe con tôm mà còn giúp bà con yên tâm về mặt pháp lý khi kiểm tra truy xuất nguồn gốc.
Hình thái và sức khỏe bên ngoài
Tôm giống khỏe thường có:
- Thân hình thon, vỏ bóng sáng, màu sắc tự nhiên.
- Bơi lội nhanh, phản xạ tốt khi bị tác động.
- Đường ruột đầy, không bị đứt khúc; gan tụy rõ ràng, không nhạt màu hay teo nhỏ.
Khi thử chạm nhẹ vào thân tôm, nếu tôm bơi nhanh, phản ứng mạnh là dấu hiệu tốt. Ngược lại, những con bơi chậm, yếu ớt, thân đục, cong hoặc đứt ruột nên loại bỏ.
Kích cỡ đồng đều
Một đàn tôm giống đạt chất lượng cần có kích cỡ đồng đều, không chênh lệch quá lớn. Tôm đồng đều giúp quản lý thức ăn dễ hơn, giảm hiện tượng tranh ăn, ăn nhau và tăng khả năng phát triển đồng loạt trong giai đoạn nuôi thương phẩm.
Thích nghi tốt với môi trường địa phương
Khi chọn giống, nên ưu tiên trại có điều kiện khí hậu, độ mặn và nguồn nước tương đồng với vùng nuôi. Tôm giống được sản xuất và thuần hóa trong điều kiện tương tự sẽ thích nghi nhanh hơn khi thả xuống ao, giúp giảm stress và nâng cao tỷ lệ sống.
Kiểm tra khả năng chịu sốc
Trước khi quyết định mua, bà con nên thử độ chịu sốc của tôm bằng cách:
- Sốc độ mặn: chuyển tôm vào nước có độ mặn chênh lệch 10–15‰ trong 30 phút. Nếu tỷ lệ sống ≥95%, đàn tôm đạt yêu cầu.
- Sốc formol (100 ppm/30 phút): tôm khỏe sẽ bơi lội bình thường, không nổi đầu hay chết hàng loạt.
Đây là các bước thử đơn giản nhưng rất quan trọng, giúp người nuôi đánh giá sức khỏe thật của đàn tôm trước khi chọn mua.
Quy trình kiểm tra và thuần tôm giống trước khi thả
Kiểm tra tại trại giống
Khi đến trại mua, bà con nên:
Quan sát bể ương, hệ thống sục khí, mật độ nuôi.
Yêu cầu trại cho xem mẫu tôm dưới kính hiển vi để kiểm tra ký sinh và bệnh gan tụy.
Hỏi rõ nguồn tôm bố mẹ, quy trình sản xuất và lịch sử sử dụng thuốc.
Không nên mua tôm từ các cơ sở không minh bạch, hoặc chỉ dựa vào lời quảng cáo “tôm khỏe – giá rẻ”.
Thuần tôm giống đúng kỹ thuật
Sau khi vận chuyển về, tôm cần được thuần trước khi thả ra ao nuôi để giảm sốc môi trường.
Các bước thuần bao gồm:
Người nuôi chuẩn bị hai bể thuần, mỗi bể lấy 300 lít nước trực tiếp từ ao vèo. Sau đó, bổ sung vào mỗi bể:
- 200ml Nano Bạc (Nano silver) và Nano Đồng (Nano Copper Pro).
- 300ml Nano Thảo dược gan, Nano khoáng, Nano vitamin và Nano astaxanthin.
Khuấy đều cho các dung dịch hòa tan, rồi tiến hành thả tôm giống vào bể thuần. Mỗi bể thả khoảng 500.000 post, sục khí liên tục trong vòng 20 phút. Khi kiểm tra, vớt thử một ít tôm thả xuống ao, nếu thấy tôm trầm và lặn xuống từ từ, không co cơ, không búng mạnh thì quá trình thuần đã thành công. Lúc này, toàn bộ số tôm còn lại trong bể có thể thả xuống ao nuôi an toàn.
Những sai lầm thường gặp khi chọn tôm giống
Mua giống không rõ nguồn gốc
Nhiều hộ nuôi vì ham giá rẻ hoặc nghe theo người môi giới mà mua tôm giống trôi nổi, không có giấy kiểm dịch. Đây là nguyên nhân hàng đầu khiến tôm bị nhiễm bệnh từ giai đoạn đầu, đặc biệt là các bệnh nguy hiểm như EHP, đốm trắng hay gan tụy cấp EMS.
Không kiểm tra kỹ trước khi mua
Chỉ nhìn bằng mắt thường hoặc tin vào lời người bán mà không test nhanh hay thử sốc là sai lầm phổ biến. Bà con nên dành thời gian kiểm tra kỹ vì chỉ một mẻ giống kém chất lượng cũng có thể làm hỏng cả vụ nuôi trị giá hàng trăm triệu đồng.
Thả tôm ngay sau khi vận chuyển
Tôm sau khi vận chuyển thường bị stress, thiếu oxy, yếu sức. Nếu thả ngay xuống ao nuôi, tôm dễ bị sốc và chết hàng loạt. Cần thuần tôm ít nhất 2–4 giờ trước khi thả để tôm thích nghi tốt hơn.
Thả mật độ quá dày
Một sai lầm khác là thả mật độ vượt khuyến cáo. Dù tôm giống có khỏe, nhưng khi mật độ quá dày, tôm dễ stress, thiếu oxy, chậm lớn và dễ phát sinh bệnh phân trắng, gan tụy.
Mật độ phù hợp sẽ giúp tôm phát triển đồng đều, giảm cạnh tranh và hạn chế rủi ro môi trường.
Không theo dõi tôm sau khi thả
7–10 ngày đầu sau khi thả là giai đoạn quan trọng nhất. Nếu không theo dõi sát sao hoạt động bắt mồi, đường ruột và môi trường nước, người nuôi có thể bỏ qua các dấu hiệu sớm của bệnh. Việc kiểm tra định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm bất thường và có biện pháp xử lý kịp thời.
Giải pháp hỗ trợ chọn và thuần giống an toàn
Ứng dụng công nghệ nano trong thuần giống
Hiện nay, nhiều hộ nuôi đã áp dụng công nghệ nano trong quá trình thuần tôm giống với hiệu quả cao.
- Nano Bạc – Nano Đồng: diệt khuẩn, khử trùng nước, hạn chế mầm bệnh từ trại giống.
- Nano thảo dược gan, khoáng, vitamin và astaxanthin: giúp tôm giảm stress, tăng sức đề kháng tự nhiên.
Nhờ kết hợp các sản phẩm nano, quá trình thuần tôm trở nên an toàn hơn, tỷ lệ sống cao, đàn tôm khỏe mạnh và phát triển đồng đều.
Duy trì môi trường thuần ổn định
Trong quá trình thuần, bà con cần duy trì các chỉ số môi trường ổn định:
- Nhiệt độ: 28–30°C
- pH: 7.5–8.2
- Oxy hòa tan: >5 mg/l
- Tăng cường sục khí và thay nước định kỳ nếu thấy tôm yếu hoặc nổi đầu.
Theo dõi và chăm sóc thường xuyên
Tôm giống khỏe thể hiện ở phản ứng nhanh, bơi linh hoạt, bắt mồi tốt. Khi phát hiện tôm yếu, đường ruột đứt khúc, bà con nên bổ sung đạm siêu hấp thu Nan Protein hoặc men tiêu hóa, nano vitamin và nano khoáng kịp thời để tăng sức đề kháng.
Chọn tôm giống tốt không chỉ là khâu đầu tiên mà còn là yếu tố quyết định thành công của cả vụ nuôi. Một con giống khỏe mạnh, sạch bệnh, có khả năng thích nghi tốt sẽ giúp bà con giảm rủi ro, tiết kiệm chi phí và nâng cao lợi nhuận.
Để đạt được điều đó, người nuôi cần tuyệt đối tránh các sai lầm như mua giống không rõ nguồn gốc, bỏ qua kiểm tra chất lượng hay thả tôm ngay sau vận chuyển. Đồng thời, ứng dụng công nghệ nano, vi sinh và thảo dược tự nhiên trong giai đoạn thuần giống chính là hướng đi an toàn, hiệu quả và bền vững cho nghề nuôi tôm hiện nay.
Minh – Nano Vietnam Technology
